استویا شیرین‌تر از قند

استویوزید St eviosid یا قند تهیه شده از گیاه استویا ۳۰۰ بار شیرینتر از قند ساخارز تهیه شده از چغندر است. اساس ساختمانی این ماده شیرین که از برگهای گیاه استویا ریباودیانا تهیه میشود، بر پایه مولکولهای پیچیده الکلی ترکیبی با واحدهای ساختمانی گلوکز میباشد. این مولکولها باعث شیرینی بیش از حد گیاه مزبور شده و به این ترتیب آن را از زیان آفات نباتی در امان میدارند. دکتر رالف پوده متخصص علم کشاورزی از دانشگاه بن در مورد کشت این گیاه تحقیقات گستردهای انجام داده و خواص مثبت آن را اینگونه وصف میکند: "اولاً اثر آن به عنوان یک دارو، پیش از همه برای افراد مبتلا به بیماری قند است. همچنین آزمایشات نشان دادهاند که به کمک این ماده میتوان با بیماریهای پوستی مبارزه کرد و مقادیر زیاد آن را در مقابله با پوسیدگی دندان به کار گرفت.

مطالعات گستردهای در ژاپن، چین و کره در این زمینه انجام گرفتهاند. از سوی دیگر این گیاه نوع دیگری از مواد مشابه شیرین را در خود جای داده است.

مقدار کمتر از نیم گرم از قند گیاه استویا بدون داشتن کالری، میتواند مصرف روزانه یک فرد اروپایی، یعنی رقم میانگین ۱۳۰ گرم را تامین نماید. آنچه که در کشورهای آسیایی مدتهاست ارزش خود را نشان داده است، بایستی اینک همچنین در اروپا به کار گرفته شود. اما این گیاه چند ساله، که موطن آن امریکای لاتین است، نمیتواند به سادگی در شمال اروپا کاشته شود. استویا در آب و هوای بومی خود، هر ساله قابل بهرهبرداری است. اما در دمای زیر صفر اروپا، دچار سرمازدگی شده و به همین علت، باید هر سال مجدداً کشت گردد. به همین دلیل دکتر پوده قصد دارد گونههای مقاومتر این گیاه در برابر یخبندان و سرما را در گلخانههای مخصوص، با دمای قابل کنترل به صورت هدفمند پرورش دهد.

دکتر پوده میگوید: "از این مطالعات نتیجه میگیریم که آیا شرایط آب و هوایی گوناگون به رشد این گیاه کمک کرده یا برای آن زیانآور است. به این ترتیب که شمار اندکی از گیاهان جوان در قفسههای کوچک و با تغییر درجه به درجه دما، مورد آزمون قرار میگیرد. سپس بررسی میگردد که آیا آنها در مقابل سرما مقاومند و در عین حال آیا از قند بیشتری برخوردارند یا نه."

برای اینکه کشت گیاه استویا از هم اکنون در اروپا ممکن گردد، دکتر رالف پوده فنآوری جدیدی برای کشت این گیاه به کار میگیرد. که بایستی کار پرورش و تکثیر گیاهان ثمردهنده را بهبود بخشد. به گفته او: " از آنجایی که گیاه استویا را تا کنون از طریق قلمههای کوچک تهیه شده از گیاهان مسنتر تکثیر میکردیم و این عمل بسیار دشوار است، به نتیجه خوبی نمیرسیدیم. به همین دلیل اکنون از راه تکثیر بافت گیاهی، در این جهت تلاش میکنیم. در این روش تنها چند سلول از گیاه مادر گرفته میشوند که در یک محلول تغذیهکننده قرار میگیرند. در این محیط ابتدا بخشهای فوقانی گیاه استویا رشد میکنند. این جوانهها سپس با احتیاط تمام به یک محیط مغذی دیگر انتقال یافته و در آن ریشه میدوانند. نهالهای به دست آمده از این طریق، رشد خود را در گلخانههای مخصوص ادامه میدهند. به این ترتیب میتوان از یک گیاه یک میلیون نهال مشابه به دست آورد. اما پیش از آنکه کشت گسترده گیاه استویا در اروپا ممکن گردد، کمیته کارشناسان، بایستی به بررسی آن و تاثیرش بر بدن انسانها بپردازد.
تهیه کننده محمدعلی اردهالی عضو علمی انجمن متخصصین صنایع غذائی آمریکا